Stosownie do przepisu art. 92 §1 ust. 1 i 2 kodeksu pracy, za czas zwolnienia lekarskiego w okresie ciąży pracownica zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia, przy czym to wynagrodzenie (w domyśle wynagrodzenie chorobowe) należy jej się za pierwsze 33 dni zwolnienia lekarskiego w roku kalendarzowym, a od 34 dnia niezdolności do pracy nabywa ona prawo do zasiłku chorobowego.
Ogólne zasady dotyczące przyznawania pracownikom publicznej służby zdrowia dodatkowych składników wynagrodzenia wynikają z ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 14, poz. 89 ze zm., dalej ustawa). W tych przepisach nie znajdziemy jednak regulacji o wysokości wynagrodzenia zasadniczego pracowników ZOZ. To statut określa ustrój zakładu opieki zdrowotnej oraz inne zagadnienia dotyczące jego funkcjonowania. W nim powinny znaleźć się: nazwa zakładu odpowiadająca zakresowi udzielanych świadczeń, jego cele i zadania, siedziba i obszar działania, organy oraz planowana forma gospodarki finansowej (art. 11 ustawy). Oprócz takich postanowień statut ZOZ może zawierać również inne, np. bezpośrednio regulujące prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Jednak nie znajdziemy tam kwestii związanych z wynagrodzeniem lekarzy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2005 r. (II PK 131/04) statut zakładu opieki zdrowotnej określa przedmiot działania zakładu, jego organy, a także gospodarkę finansową, co wyklucza zamieszczenie w nim postanowień dotyczących nawiązania stosunku pracy z dyrektorem publicznego ZOZ, a także świadczeń przysługujących mu w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Statut ZOZ w części zawierającej takie regulacje nie może być traktowany jako źródło prawa pracy w rozumieniu art. 9 i stanowić podstawy roszczenia o odszkodowanie. Warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla zatrudnionych w państwowych jednostkach sfery budżetowej, jeżeli nie są oni objęci układem zbiorowym pracy, określa minister w rozporządzeniu. Do pracowników objętych układem zbiorowym nie stosuje się tzw. rozporządzenia płacowego (art. 77 3 Wynagrodzenia w publicznej służbie zdrowia na podstawie art. 40 ustawy określa rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 8 czerwca 1999 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej (DzU nr 52, poz. 543 ze zm., dalej rozporządzenie o wynagradzaniu w ZOZ). Te stawki dotyczą wynagrodzenia zasadniczego tzw. pracowników działalności podstawowej, czyli: - pracownika medycznego, który ukończył wyższe studia medyczne lub średnią szkołę medyczną, oraz pracownika, który uzyskał wyższe wykształcenie medyczne lub średnie inne niż medyczne i posiadane przez niego kwalifikacje zawodowe mają zastosowanie przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, Autopromocja Specjalna oferta letnia Pełen dostęp do treści "Rzeczpospolitej" za 5,90 zł/miesiąc KUP TERAZ - pracownika, którego praca pozostaje w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych (§ 2 i 3 rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ). W załącznikach do rozporządzenia nie ma stawek wynagrodzenia zasadniczego dla lekarzy. Wysokość przysługującej im pensji określają przepisy wewnętrzne, a dokładnie – regulaminy wynagradzania np. w szpitalach czy przychodniach. Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej jako jednostki samofinansujące się pokrywają koszty działalności i zobowiązań oraz ujemny wynik finansowy z posiadanych pieniędzy i uzyskanych przychodów (art. 35b ust. 1 i art. 60 ust. 1 ustawy). Ich pracownicy nie są pracownikami jednostki budżetowej w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (DzU nr 160, poz. 1080 ze zm.) . Dlatego ich pensje oraz inne świadczenia związane z pracą ustala się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania i zależą one od sytuacji finansowej pracodawcy (art. 77 1 , art. 77 2 w związku z art. 4 ust. 4 ustawy z 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw, DzU z 1995 r. nr 1, poz. 2 ze zm.) . Tak wynika z wyroku SN z 21 września 2006 r. (II PK 11/06) . Wymóg utworzenia regulaminu wynagradzania spoczywa bezpośrednio na pracodawcy zatrudniającym co najmniej 20 pracowników, jeśli nie są oni objęci zakładowym ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy (art. 77 2 Obowiązuje on do czasu objęcia pracowników zakładowym lub ponadzakładowym uzp. Sytuacja taka ma miejsce, jeśli uzp ustalają warunki wynagrodzenia za pracę oraz przyznawanie innych świadczeń związanych z pracą w zakresie i w sposób umożliwiający określenie na jego podstawie indywidualnych warunków umów o pracę. Nawet pracodawca, u którego obowiązuje zakładowy lub ponadzakładowy uzp, będzie musiał wprowadzić regulamin wynagradzania, jeżeli układ ten określa tylko ogólnie zasady wynagradzania i przyznawania załodze innych świadczeń związanych z pracą. Oznacza to, że obowiązek wprowadzenia regulaminu wynagradzania ciąży na pracodawcy, gdy postanowienia układów nie pozwalają ustalić na ich podstawie indywidualnych warunków umów o pracę. Ponadto szef musi wprowadzić taki regulamin, choć obowiązuje u niego uzp, nawet jeżeli odpowiada on tym wymaganiom, gdy określona grupa pracowników nie została nim objęta. Nie ma ograniczeń prawnych, aby lekarz pracował jednocześnie w kilku szpitalach Przepisy dotyczące pracowników służby zdrowia nie hamują podejmowania przez nich dodatkowych stosunków pracy. Dlatego lekarze tak często pracują w innym ZOZ na podstawie umowy cywilnoprawnej. Należy jednak pamiętać, że umowa, która wiąże strony, powinna być zgodna z charakterem wykonywanej pracy. Tu ograniczeniem może być art. 22 § 1 1 kp. Zatrudnienie w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy, czyli polegające na zobowiązaniu pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, oraz zatrudnieniu pracownika za wynagrodzeniem, jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Coraz więcej lekarzy decyduje się prowadzić własną działalność i cywilnoprawną współpracę ze szpitalami czy przychodniami. Prowadzenie jednoosobowej firmy jest wprawdzie bardziej uciążliwe, ale z pewnością korzystniejsze finansowo. Pozarolnicza działalność gospodarcza to działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, prowadzona we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek. Podjęcie tzw. samozatrudnienia na zasadach prowadzenia działalności gospodarczej wymaga dopełnienia wielu formalności. Do podstawowych należą: - wpis do ewidencji, - uzyskanie nr REGON, - założenie konta w banku, - aktualizacja NIP, - zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, - wybór formy opodatkowania (nie zawsze możliwy), - rejestracja w urzędzie skarbowym (w tym ew. rejestracja dla celów VAT). Te czynności samozatrudniony wykonuje sam. Musi także: - obliczać i odprowadzać zaliczki na podatek, - składać formularze podatkowe, - obliczać i opłacać składki ubezpieczeniowe (obowiązkowo emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne). Nie dotyczy to sytuacji, gdy samozatrudniony na własny rachunek pozostaje równolegle w innym stosunku pracy. Ten, kto jednocześnie pracuje na etacie, opłaca tylko składkę zdrowotną. Samozatrudnienie jest znacznie tańsze od tradycyjnego stosunku pracy, pracodawca nie musi ponosić kosztów pracowniczych i obowiązków płatniczych. Współpracujący w ten sposób lekarz zarabia znacznie więcej niż jego kolega na etacie. Podstawą wynagrodzenia pracowników służby zdrowia jest wynagrodzenie zasadnicze. Od jego wysokości zależą dodatkowe składniki Podobnie jak w innych grupach zawodowych stawki dodatków i nagród ustalane są procentowo od wynagrodzenia zasadniczego przysługującego pracownikowi. Poniżej opisujemy wszystkie te składniki. Dodatek stażowy przyznawany jest pracownikom publicznych ZOZ za wypracowane lata. Wynosi 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, jeśli zatrudniony przepracował pięć lat. Wzrasta o 1 proc. za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego (art. 62d ustawy). Do okresu pracy uprawniającego pracowników publicznych ZOZ do dodatku stażowego wlicza się wszystkie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (§ 8 rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ). Dotyczy to np. pracy w gospodarstwie rolnym oraz okresów pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Wyjątek od tej zasady dotyczy sytuacji, gdy praca w publicznym ZOZ jest dodatkowym zatrudnieniem pracownika. Wtedy do tego okresu nie zalicza się okresu zatrudnienia podstawowego. Dodatek za wysługę lat pracodawca reguluje w terminie wypłaty wynagrodzenia i przysługuje on za dni, za które pracownik otrzymuje wynagrodzenie. Należy się więc również za dni nieobecności w pracy z powodu jego choroby. Termin wypłaty dodatku stażowego przy zmianie jego wysokości zależy od tego, kiedy pracownik nabywa prawo do wyższej stawki. Jeśli nabył je pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, zwiększony dodatek powinien dostać już w tym właśnie miesiącu. Jeżeli natomiast prawo do wyższego stażowego uzyskał w trakcie miesiąca, wypłaty dodatku może spodziewać się od pierwszego dnia następnego miesiąca, razem z wypłatą pensji zasadniczej. Wykaz stanowisk, na których przysługuje dodatek funkcyjny, oraz jego stawki określa załącznik nr 4 do rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ. Ustalając stawkę tego dodatku, pracodawca powinien kierować się w szczególności wielkością komórki organizacyjnej oraz stopniem trudności i złożoności wykonywanych prac (§ 5 rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ). W zależności od zajmowanego stanowiska stawka tego dodatku różni się, nie może być on jednak wyższy niż 50 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Pracownikowi działalności podstawowej, który uzyskał stopień naukowy doktora, przysługuje za to dodatek (§ 9 rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ). Prawo do niego mają również pracownicy, którzy uzyskali stopień doktora habilitowanego lub tytuł naukowy profesora. Dodatek naukowy przysługuje co miesiąc, a jego wysokość zależy od uzyskanego przez pracownika stopnia lub tytułu. Wypłacany on jest w następujących wysokościach przy uzyskaniu: - stopnia doktora – do 20 proc. otrzymywanego wynagrodzenia zasadniczego, nie mniej jednak niż 65 zł, - stopnia doktora habilitowanego – do 30 proc. wynagrodzenia zasadniczego, nie mniej jednak niż 125 zł, - tytułu profesora – do 50 proc. wynagrodzenia zasadniczego, nie mniej jednak niż 185 zł. Prawo do tego dodatku przysługuje już od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pracownik udokumentował uzyskanie stopnia, np. doktora. Za pracę z osobami pozbawionymi wolności zatrudnionym w jednostkach organizacyjnych więziennictwa przysługuje dodatek do wynagrodzenia. Waha się on od 10 do 50 proc. miesięcznej pensji zasadniczej otrzymywanej przez uprawnionego pracownika (§ 10 rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ). Pod pojęciem dyżuru medycznego ustawa o ZOZ określa wykonywanie, poza normalnymi godzinami pracy, czynności zawodowych przez lekarza lub innego mającego wyższe wykształcenie pracownika wykonującego zawód medyczny w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielenia całodobowych świadczeń zdrowotnych (art. 18d ustawy). Lekarz bądź inny pracownik medyczny pełniący dyżur jest wynagradzany zgodnie z kodeksem pracy, według stawek za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151 1 Za dyżur, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek: > 100 proc. wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających: – w nocy, – w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, – w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, > 50 proc. wynagrodzenia – za pracę w nadgodzinach przypadających w każdym innym dniu. Wynagrodzenie stanowiące podstawę obliczania dodatku za czas dyżuru obejmuje wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60 proc. wynagrodzenia. Stawka za każdą godzinę dyżuru zależy więc od tego, kiedy on przypada. Godzinową stawkę wynagrodzenia zasadniczego oblicza się, dzieląc miesięczną stawkę tego wynagrodzenia wynikającą z osobistego zaszeregowania pracownika przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w miesiącu. Dlatego przy ustalaniu stawki za godzinę dyżuru należy przede wszystkim ustalić, jaka przysługuje stawka godzinowa pracownikowi za dyżur. Następnie ustala się jego godzinową stawkę wynagrodzenia zasadniczego oraz oblicza wynagrodzenie za jedną godzinę dyżuru. Za każdą godzinę pozostawania w gotowości do udzielania świadczeń zdrowotnych poza ZOZ pracownik otrzymuje 50 proc. stawki godzinowej swojego wynagrodzenia zasadniczego (art. 32k ustawy). W razie wezwania lekarza do szpitala obowiązują przepisy o dyżurze medycznym. Pracownikom wykonującym zawód medyczny, zatrudnionym w systemie pracy zmianowej w ZOZ przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych świadczeń zdrowotnych, przysługuje dodatek w wysokości co najmniej: - 65 proc. stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego za każdą godzinę pracy wykonywanej w porze nocnej, - 45 proc. stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego za każdą godzinę pracy wykonywanej w porze dziennej w niedziele i święta oraz dni wolne od pracy wynikające z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (art. 32l ustawy). Takich dodatków nie mają pracownicy pogotowia. Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy pielęgniarkom i sanitariuszom zatrudnionym w pogotowiu ratunkowym nie przysługuje dodatek za pracę w porze nocnej określony w ustawie o ZOZ. Pogotowie ratunkowe udziela świadczeń zdrowotnych przez całą dobę różnym pacjentom, nie zapewnia im natomiast całodobowej opieki zdrowotnej. Wyjątek dotyczy sytuacji, gdy pogotowie ma wyodrębniony oddział szpitalny. Wówczas pracownicy wykonujący zawód medyczny zatrudnieni w takim oddziale w systemie zmianowym mają prawo do dodatku za pracę w niedziele i święta ustalonego w ustawie o ZOZ (PiZS 2001/2/40). Pracownicy wykonujący zawód medyczny zatrudnieni w zespole wyjazdowym pogotowia ratunkowego (pomocy doraźnej) mają dodatek w wysokości 30 proc. stawki godzinowej pensji zasadniczej za każdą godzinę pracy (art. 32ł ustawy). Natomiast zatrudnionym w pogotowiu ratunkowym (pomocy doraźnej), ale poza zespołem wyjazdowym przysługuje 20 proc. stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego za każdą godzinę pracy. Zgodnie ze stanowiskiem Departamentu Prawnego Ministerstwa Zdrowia pojęcie „osoba wykonująca zawód medyczny” obejmuje zarówno zawody, których status jest określony ustawowo (np. w ustawie o zawodzie lekarza, zawodzie pielęgniarki i położnej), jak i zawody, które w przepisach nie mają takiej regulacji. Pojęcie „wykonywanie zawodu medycznego” odnosi się do osób, które fachowo, stale i w celach zarobkowych zajmują się wykonywaniem zajęcia mającego związek z medycyną i które mają odpowiednie kwalifikacje. Przez kwalifikacje należy rozumieć zasób wiedzy i umiejętności wymaganych do udzielania świadczeń zdrowotnych (PiZS 2000/7-8/54). Pracownikowi za długoletnią pracę przysługują nagrody jubileuszowe. Jest to: - 75 proc. miesięcznego wynagrodzenia – po 20 latach pracy, - 100 proc. miesięcznego wynagrodzenia – po 25 latach pracy, - 150 proc. miesięcznego wynagrodzenia – po 30 latach pracy, - 200 proc. miesięcznego wynagrodzenia – po 35 latach pracy, - 300 proc. miesięcznego wynagrodzenia – po 40 latach pracy (art. 62a ustawy). Im dłuższa praca, tym wyższa jubileuszówka. Do okresu uprawniającego pracownika publicznego ZOZ do nagrody jubileuszowej zalicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia u poprzednich pracodawców (§ 13 rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ). Bez znaczenia natomiast jest to, czy poprzedni pracodawcy byli jednostkami publicznej służby zdrowia. Do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się też inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów wlicza się je do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Chodzi o: - prowadzenie indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, - zakończone okresy zatrudnienia (czyli świadczenia pracy na podstawie umowy o pracę), - okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Szczególna jest sytuacja pracownika publicznego ZOZ, który jest równocześnie zatrudniony u innego pracodawcy. Wówczas do okresu pracy uprawniającego go do jubileuszówki wlicza się tylko jeden z tych okresów. Pracownik publicznego zakładu opieki zdrowotnej nabywa prawo do nagrody w dniu upływu okresu uprawniającego go do niej. Szef musi zatem wypłacić pracownikowi jubileuszówkę niezwłocznie, gdy nabędzie on do niej prawo. Przysługującą pracownikowi publicznego zakładu opieki zdrowotnej nagrodę jubileuszową oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Trzeba więc sięgnąć do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.). Natomiast do obliczania wysokości ekwiwalentu pieniężnego za urlop stosuje się zasady takie, jak przy określaniu wysokości wynagrodzenia urlopowego pracownika. Wynagrodzenie urlopowe ustala się, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy, ale wyłącza się takie składniki, jak: - jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie, - wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, - gratyfikacje (nagrody) jubileuszowe, - wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, - ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, - wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, - nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujące z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej, - odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne, - wynagrodzenia i odszkodowania przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy. Dodatki stażowy i funkcyjny zalicza się do wynagrodzenia stanowiącego podstawę nagrody jubileuszowej. Wypłaca się je pracownikom razem z wynagrodzeniem zasadniczym – są więc dodatkowym stałym składnikiem wynagrodzenia. Ponadto, ponieważ ich wypłata następuje co miesiąc razem z pensją zasadniczą pracownika, mają one charakter periodyczny. Oznacza to, że nie muszą być wyłączane przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego. Tym samym należy je doliczyć przy ustalaniu wynagrodzenia miesięcznego pracownika będącego podstawą obliczenia przysługującej mu jubileuszówki. Podobnie wynagrodzenie za pełnione dyżury medyczne powinno być zaliczone do wynagrodzenia miesięcznego lekarza, stanowiącego podstawę obliczenia wysokości jubileuszówki. Stanowisko takie prezentuje również PIP (PiZS z 2001/5/41). Wynagrodzenie za czas dyżuru medycznego, pełnionego w warunkach określonych w ustawie o ZOZ, należy uwzględnić przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego (oraz nagrody jubileuszowej). Pracownikowi przechodzącemu na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości: - jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony krócej niż 15 lat, - dwumiesięcznego wynagrodzenia po 15 latach pracy, - trzymiesięcznego wynagrodzenia po 20 latach pracy. Pracownik, który otrzymał odprawę emerytalną lub rentową, nie może ponownie nabyć do niej prawa (art. 62b ustawy). Lekarz, lekarz stomatolog odbywający staż otrzymuje zasadnicze wynagrodzenie miesięczne przez cały jego okres w wysokości 1403 zł (§ 5 ust. 4 rozporządzenia ministra zdrowia z 24 marca 2004 r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza stomatologa, DzU nr 57, poz. 553 ze zm.). Staż trwa 13 miesięcy. Wykonywanie zawodu psychiatry przynosi pensję średnio w wysokości 7000 złotych brutto w Polsce w 2023 roku. Nie jest to jednak zawsze taka kwota. Możliwe, że psychiatra prywatnie przyjmuje pacjentów i prowadzi własną praktykę. Wówczas jego zarobki będą zależeć od ilości przyjmowanych pacjentów, a także stawek za wizytę, jakie Ile zarabiają nasi lekarze i pielęgniarki? - pytają nas często Czytelnicy. Postanowiliśmy to sprawdzić. Pracownicy szpitali narzekają na niskie pensje. Lekarze od kilku tygodni negocjują podwyżki, walkę o pieniądze zapowiedziały też pielęgniarki. Ale tak właściwie to ile zarabia się w szpitalach? Przygotowując naszą szpitalną listę płac staraliśmy się pisać o faktycznych zarobkach pracowników szpitali - uwzględniających np. dyżury i inne dodatki. W przypadku lekarzy pomijamy oczywiście ich dochody uzyskiwane np. w prywatnych gabinetach. Interesowało nas to, ile zarabiają w też o zarobki techników, laborantów, tzw. personelu pomocniczego, a także pracowników administracji w wybranych szpitalach w regionie. Bo oni też coraz bardziej otwarcie domagają się wyższych zarobków. Na naszej szpitalnej liście płac podajemy kwoty brutto, czyli przed odliczeniem podatku i składek ZUS. Czy pokrywają się z tym, co o zarobkach w szpitalach myślą nasi Czytelnicy? Czy podane przez nas pensje są faktycznie aż tak niskie, jak przedstawiają to pracownicy służby zdrowia? Jak wysokie powinny być? Zarobki w wybranych szpitalach w regionie (kwoty brutto)Lekarze krzyczą, a o nas cichoBeata Pietrulewicz, asystent analityki medycznej, diagnosta laboratoryjny z I stopniemspecjalizacji. Pracuje w Zakładzie Diagnostyki Laboratoryjnej w słupskim szpitalu,16 lat stażu Moja pensja zasadnicza to 1500 zł na rękę. Razem z dyżurami mam 2300 - 2500 zł, w zależności od tego, ile mam dyżurów. W miesiącu wypada ich od trzech do pięciu. Mam jedynkę, to znaczy pierwszy stopień specjalizacji, otworzyłam dwójkę. Specjalizację robię na Akademii Medycznej w Warszawie. Ministerstwo Zdrowia stawia przed nami coraz wyższe wymagania, wciąż musimy się doszkalać i dokształcać. Nikt nie mówi o tym, że to wszystko słono kosztuje. Jesteśmy najbardziej pokrzywdzoną grupą pracowników służby zdrowa. Lekarze i pielęgniarki wciąż głośno walczą o swoje, a o nas cicho. Nikt nic nie mówi. (mag)1000 - 1999 ZŁOTYCH1285 zł - palacz w szpitalu w Bytowie1400 zł - pielęgniarka na etacie w szpitalu wojewódzkim w Szczecinie (wykonuje badania)1400 zł - pielęgniarka etatowa w szpitalu miejskim w Szczecinie, do tego dodatek stażowy (do 20 proc. podstawy)1500 zł - pielęgniarka pracująca 1,5 roku w szpitalu w Barlinku (wraz z dyżurami, pensja zasadnicza to 1220 zł)1500 zł - sprzątaczka w szpitalu w Bytowie, kwota obejmuje przepracowane 66 godzin świątecznych1530 zł - technik fizjoterapii w szpitalu w Bytowie1540 zł - pracownik administracji z 10-letnim stażem i wyższym wykształceniem w szpitalu w Sławnie1589 zł - średnio (wraz z dodatkami) ma tzw. niższy personel (np. salowe) w szpitalu w Koszalinie1652 zł - technik elektroradiologii w szpitalu w Bytowie; wraz z dyżurami (108 godzin) jego zarobki wynoszą 3150 zł1690 zł - pielęgniarka w szpitalu w Bytowie z 5-letnim stażem pracy, pensja wraz z dyżurami (40 godz. nocnych, 18 świątecznych)1800 zł - rejestratorka w słupskim szpitalu z 20-letnim stażem pracy1800 zł - technik analityki medycznej w Zakładzie Diagnostyki Laboratoryjnej przy słupskim szpitalu, 15 lat pracy1800 zł - pensja zasadnicza pielęgniarki na etacie z bloku operacyjnego w szpitalu wojewódzkim w Szczecinie, pracuje 27 lat, do tego dochodzi dodatek stażowy (do 20 proc. podstawy)1814 zł - średnie wynagrodzenie pracowników działu gospodarczego w koszalińskim szpitalu1838 zł - średnia płaca technika analityki medycznej w koszalińskim szpitalu (wraz z dyżurami i dodatkami)1900 zł - technik RTG w szpitalu w Drawsku Pomorskim 2000 - 2999 ZŁOTYCH2000 zł - pielęgniarka w szpitalu w Drawsku Pomorskim (5 lat stażu), pensja wraz z dyżurami2092 zł - średnie zarobki technika radiologii w szpitalu w Koszalinie (wraz z dyżurami i dodatkami)2200 zł - diagnosta z I st. specjalizacji w szpitalu słupskim2250 zł - doświadczona pielęgniarka na etacie w szpitalu w Barlinku (z dyżurami i dodatkiem stażowym, jej pensja zasadnicza to 1500 zł)2300 zł - pielęgniarka z 20-letnim stażem w szpitalu w Drawsku Pomorskim, pensja wraz z dyżurami2300 zł - pielęgniarka z 20-letnim stażem w szpitalu w Sławnie (pensja zasadnicza - 1500 zł, 20 proc. dodatek stażowy oraz wynagrodzenie za pracę w niedzielę, święta i w nocy)2300 zł - technik radiologii w szpitalu w Sławnie, 15 lat stażu (pracuje 5 godzin dziennie, bo takie są normy);2448 zł - średnia płaca pielęgniarek i położnych w szpitalu w Koszalinie (z dodatkami, dyżurami, nagrodami itp.)2466 zł - pielęgniarka w szpitalu w Bytowie z 25-letnim stażem pracy (w tym 48 godzin dyżurów nocnych, 46 świątecznych)2500 zł - początkujący lekarz w szpitalu w Drawsku Pomorskim (bez dyżurów)2610 zł - pielęgniarka oddziałowa w szpitalu w Bytowie2800 zł - pracownik kadr (15 lat stażu) w szpitalu w Drawsku Pomorskim 3000 - 4999 ZŁOTYCH3300 zł - średnia pensja (ze wszystkimi dodatkami, np. za dyżury) lekarza pracującego w koszalińskim szpitalu na podstawie umowy o pracę (taka forma zatrudnienia dotyczy tu młodych medyków)3913 zł - lekarz na kontrakcie na oddziale dziecięcym w szpitalu wojewódzkim w Szczecinie4200 zł - lekarz na oddziale wewnętrznym w szpitalu wojewódzkim w Szczecinie (z dyżurami 4800-5200 zł)4850 zł - dotychczasowy kontrakt lekarza specjalisty z 18-letnim stażem, pracującego w oddziale zabiegowym w Szpitalu Wojewódzkim w Koszalinie (obecnie trwają negocjacje w sprawie podwyżek). Kontrakt obejmuje 170 godzin codziennej 8-godzinnej pracy, 4 dni świątecznych dyżurów oraz 100 godzin dyżurów pod telefonem. Z tego lekarz musi zapłacić składkę ZUS, ubezpieczenia i podatek. "Na rękę" zostaje mu około 3000 zł. POWYŻEJ 5000 ZŁOTYCH5169 zł - (średnio) lekarz na kontrakcie w szpitalu wojewódzkim w Szczecinie (z dyżurami 5903 zł)5300 zł - lekarz na etacie, starszy asystent, szpital powiatowy w Barlinku, zarobki wraz z dyżurami (jego pensja zasadnicza to 2050 zł)5900 zł - lekarz z II st. specjalizacji w słupskim szpitalu (w tym 88 godzin dyżurów)6000 zł - kontrakt lekarza w szpitalu w Drawsku Pomorskim, II stopień specjalizacji, kilkunastoletni staż pracy (kwota ta obejmuje wynagrodzenia za dyżury, składkę do ZUS, podatek).7052 zł - lekarz bez specjalizacji w szpitalu w Bytowie (w tym 104 godziny dyżurów)7500 zł - zarabia od nowego roku specjalista "zabiegowiec" z kilkunastoletnim stażem pracy, na etacie w szpitalu w Sławnie: 3200 zł stawki podstawowej za 140 -160 tzw. normatywnych godzin pracy, wynagrodzenie za około 100 godzin dyżurów (5 miesięczne) i dodatek zł - lekarz specjalista pracujący na kontrakcie w szpitalu w Sławnie8589 zł - lekarz z I st. specjalizacji w szpitalu w Bytowie (w tym 96 godz. dyżurów), 8 lat pracy8689 zł - lekarz z II st. specjalizacji w szpitalu w Bytowie (w tym 112 godz. dyżurów), 23 lata pracy8900 zł - lekarz na kontrakcie w szpitalu w Barlinku (z tego musi opłacić ZUS itp.)9200 zł - ordynator na etacie w szpitalu w Barlinku (wraz z dyżurami)10000 zł - lekarz na kontrakcie na oddziale neurochirurgicznym w szpitalu wojewódzkim w Szczecinie (z dyżurami, ma procent od wykonanych zabiegów)11049 zł - ordynator w szpitalu w Bytowie (w tym 96 godz. dyżurów).
Brak również nagrody rocznej – tzw. „13 pensji”, ponieważ strażak nie przepracował co najmniej 6 miesięcy w 2017 roku. „13” pensja zostanie przyznana mu w 2019r. Dodatki motywacyjne dotyczyły reprezentowania komendy w zawodach i wykonywanie dodatkowych prac na terenie jednostki.
Osoby, które objęte są ubezpieczeniem chorobowym, mają prawo do świadczeń chorobowych za okres pobytu w szpitalu. Jest to tak zwane chorobowe szpitalne. Wysokość tych świadczeń jest uzależniona od tego, na jaki moment okresu zasiłkowego przypada leczenie zasadyNiezdolność do pracy z powodu choroby, macierzyństwa lub konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem albo innym chorym członkiem rodziny uprawnia ubezpieczonego do skorzystania z odpowiedniego w danej okoliczności świadczenia chorobowego, także wówczas, gdy niezdolność do pracy związana jest z pobytem w szpitalu. W pewnych sytuacjach jednak fakt hospitalizacji przekłada się odpowiednio na wysokość należnego zasiłku. Za czas pobyty w szpitalu przysługuje chorobowe szpitalne. Chorobowe szpitalne - wynagrodzenieW praktyce oznacza to, że za okres leczenia szpitalnego możemy uzyskać świadczenie w wysokości 80 lub 100% podstawy zasiłkowej. Podstawę świadczenia stanowi średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy, pomniejszone o 13,71% (składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez osobę ubezpieczoną).100% podstawy świadczenia za okres leczenia szpitalnego przysługuje zawsze, kiedy staniemy się niezdolni do pracy:w okresie ciąży,na skutek wypadku przy pracy,na skutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy,z powodu choroby zawodowej,z powodu poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo zabiegowi pobrania komórek, tkanek i chorobowy do końca którzy nie ukończyli 50. roku życia i leczą się w szpitalu przez 33 dni choroby w roku oraz osoby, które ukończyły 50. rok życia i leczą się przez 14 dni, mogą liczyć na 80% wynagrodzenia chorobowego finansowanego przez tym okresie przysługuje zasiłek chorobowy w wysokości już tylko 70% (chorobowe szpitalne) podstawy ustalonej z osiąganych zarobków. W takiej wysokości otrzymają więc zasiłek chorobowy pracownicy od 34. dnia choroby w danym roku. Dla pracowników, którzy ukończyli 50. rok życia, miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu od 15 do 33 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym wynosi nadal 80% podstawy wymiaru zasiłku. Dopiero od 34 dnia choroby przysługiwać będzie zasiłek w wysokości 70%.Przykład Monika jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę. 17 sierpnia 2021 r. stała się niezdolna do pracy i przedłożyła w zakładzie pracy zwolnienie lekarskie na okres 15 dni, czyli do 31 sierpnia 2021 r. Była to pierwsza choroba pani Moniki w bieżącym roku. Następnie otrzymała ona jeszcze jedno zwolnienie lekarskie: od 1 września 2021 r. do 31 października 2021 r. Cały ten okres przebywała w okresie od 17 sierpnia do 18 września pani Monika miała prawo do 80% wynagrodzenia chorobowego finansowanego przez pracodawcę (łącznie 33 dni). Od 19 września do 31 października został jej wypłacony zasiłek chorobowy w wysokości 70% jego podstawy wymiaru, ponieważ niezdolność do pracy przypadała już na czas leczenia chorobowy od 2022 rozbieżność zmieni się jednak od 1 stycznia 2022 roku - od tego czasu nie będzie już zasiłku w wysokości 70%. Za pobyt w szpitalu będzie przysługiwało albo 80% albo 100% podstawy Adam ukończył 50 lat i jest zatrudniony na etacie. 15 stycznia 2022 roku otrzymał zwolnienie lekarskie na okres 17 dni, czyli do 31 stycznia 2022 r. Jest to pierwsza choroba pracownika w 2022 roku. Następnie otrzymał jeszcze jedno zwolnienie lekarskie: od 1 lutego do 28 lutego 2022r. Cały ten okres przebywał w okresie od 15 stycznia do 16 lutego Pan Adam miał prawo do 80% wynagrodzenia chorobowego finansowanego przez pracodawcę (łącznie 33 dni). Od 17 lutego do 28 lutego zostanie wypłacony mu zasiłek chorobowy również w wysokości 80% jego podstawy wymiaru.
Minimalne wynagrodzenia lekarzy, pielęgniarek, ratowników medycznych i pozostałych pracowników sektora ochrony zdrowia wzrosły od 1 lipca 2023. Najwyższy minimalny pułap w publicznych placówkach wynosi ponad 9201 zł brutto. Najniższa pensja minimalna to z kolei 4125 zł brutto. Są to płace zasadnicze. Pracownicy publicznych placówek medycznych mogą też liczyć na dodatki, które
Jak wyglądają covidowe pensje lekarzy? Niektórzy zarobili fortunę. Lekarz szpitala w Wadowicach w ciągu dziesięciu miesięcy zajmowania się pacjentami z COVID-19 zarobił ponad pół miliona złotych, o czym poinformował w mediach społecznościowych szpital. Wpis błyskawicznie wywołał lawinę niekoniecznie pozytywnych komentarzy. Czy słusznie? Eksperci tłumaczą, że lekarz, który tyle zarobił, prawdopodobnie musiał przepracować w skali każdego miesiąca co najmniej kilka etatów. Covidowe pensje lekarzy ujawnione przez szpitale Ostatnie lata były prawdziwym wyzwaniem dla lekarzy i całego personelu medycznego, który każdego dnia staje do walki z pandemią COVID-19. Za narażanie siebie i swoich bliskich na utratę zdrowia i życia niewątpliwie należy im się odpowiednie wynagrodzenie. Pixabay Szpitale w Wadowicach i Suchej Beskidzkiej ujawniły maksymalne zarobki personelu medycznego za pracę w dobie epidemii COVID-19. I tak oto maksymalne wynagrodzenie miesięczne lekarza w szpitalu w Suchej Beskidzkiej wyniosło 35,2 tys. zł, a pielęgniarki 16,2 tys. złotych. W drugim szpitalu maksymalna kwota była znacznie wyższa. Najwyższa miesięczna pensja lekarza zatrudnionego w wadowickiej placówce wyniosła 44,6 tys. zł. ZZOZ Wadowice Zdecydowanie więcej zarobił natomiast lekarz pracujący na umowie cywilnoprawnej, którego wynagrodzenie wynosiło 72,1 tys. zł za miesiąc. Finalnie w okresie od stycznia do października minionego roku lekarz na umowie cywilnoprawnej zarobił ponad pół miliona złotych, dokładnie 516 165 zł. ZZOZ Wadowice Co składało się na tak znaczne sumy? W podane kwoty wlicza się nie tylko wynagrodzenie za dyżury, ale także ministerialny dodatek covidowy w wysokości 15 tys. złotych wypłacany co miesiąc. Należy zwrócić także uwagę, że maksymalne miesięczne wynagrodzenia dotyczyły wypłat w „najcięższych momentach działania szpitali”. Placówka zatrudniała wówczas lekarzy na nielimitowany czas pracy. Tym samym liczbę przepracowanych przez specjalistów godzin można porównać do przepracowania blisko trzech etatów w miesiącu. W informacji tego szpitala wynika, że goła pensja lekarza to nadal 7250 zł i to jest mało. Dopiero dodatki covidowe znacząco ją zwiększyły. Przy czym 18 tys. zł miesięcznie za przepracowane dyżury oznacza, że ten lekarz dorabiał, dorabiał, dorabiał i tak wyszło… Nie znam stawek godzinowych wadowickiego szpitala, ale te najlepiej zarabiające osoby mogły przepracować równowartość czasową trzech czy czterech etatów – mówi w wywiadzie dla WP Krzysztof Bukiel, przewodniczący Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy. ccnull Wypalenie i wyczerpanie zawodowe Pandemia COVID-19 rządzi się swoimi prawami. To czas (zwłaszcza szczyty kolejnych fal), kiedy domem dla lekarzy stają się ich miejsca pracy, czyli szpitale. To w nich spędzają wówczas znaczną część czasu. Musi mieć to swoje konsekwencje, a tymi konsekwencjami jest wyczerpanie i wypalenie zawodowe. Badania Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie podają, że 10-12% lekarzy już teraz deklaruje, że po pandemii zakończy swoją karierę z powodu wypalenia i uciążliwości pracy, a nie mniejszego wynagrodzenia. Kwoty robią wrażenie, ale to tylko potwierdza, jak wielkie są braki kadrowe w służbie zdrowia. Te osoby mogły przepracować 350-450 godzin miesięcznie, co oznacza ogromną kumulację obowiązków na jednej osobie. Może część osób nie uwierzy, ale ja nie biorę dodatkowych dyżurów covidowych z chęci zysku, ale dlatego, że ta praca musi być wykonana. Inaczej zabrakłoby lekarzy na SOR lub innych oddziałach w szpitalu – zwraca uwagę rozmówca pracujący jednocześnie na SOR i oddziale covidowym. ❕Za mało mówimy o obciążeniu psychicznym z jakim wiąże się codzienne obcowanie ze śmiercią i ludzkimi tragediami. Kilka słów o pracy w zawodzie lekarza z doświadczeń Tomasza Rezydenta. Pełna treść tekstu dostępna na fanpage’u autora. — Porozumienie Rezydentów (@Rezydenci) January 12, 2022 Czy uważasz, że lekarze w Polsce zostają odpowiednio wynagradzani za swoją pracę?
MZ proponuje nowe stawki najniższego wynagrodzenia w służbie zdrowia. Planowane od lipca 2022 r. podwyżki najniższego wynagrodzenia zasadniczego wyniosą dla lekarzy specjalistów I - 2009 zł (wzrost z 6201 zł do 8210 zł), a dla lekarzy specjalistów II - 1441 zł (wzrost z 6769 zł do 8210 zł). Takie propozycje zawiera skierowany w
Bartłomiej Żurawski Największa pozycja w budżetach szpitali to wynagrodzenia. Polskie lecznice toną w długach przez niegospodarność – czytamy w „Dzienniku Gazecie Prawnej”. Dotyczy to lekarzy, dyrektorów i doradców. Gazeta podaje przykłady takich działań. Największa pozycja w wydatkach szpitali to wynagrodzenia – średnio 80 proc. budżetów. Tymczasem np. w jednej z warszawskich lecznic wynosiły one nawet 104 proc. Z kolei w szpitalu w Świdnicy zatrudnieni na kontraktach niektórzy lekarze wystawiali co miesiąc faktury na 30-50 tys. zł. Dyrektorzy szpitali twierdzą, że płacą, bo boją się odejścia najlepszych lekarzy. Ponadto wielu menedżerów służby zdrowia nie potrafi ani kupować ani zarządzać sprzętem medycznym. Np. szpital w Pabianicach zamiast kupić kardiomonitor za 156 tys. zł, wyleasingował go za 234 tys. zł. Szpitale bardzo często odnawiają umowy z dostawcami leków bez renegocjowania cen i znacznie przepłacają. Stąd ogromne długi. Dlatego szpitale stają się łatwym łupem zarówno dla firm pożyczkowych jak i skupujących długi. W dodatku łupem pewnym, bo jeśli same nie są w stanie spłacić odsetek, to obowiązek ten przejdzie na samorządy – czytamy w gazecie. Sprawdź ogłoszenia: Praca
\n\n \n 13 pensja w szpitalu
Odpowiedzialność pracy takiego fachowca w szpitalu jest więc ogromna. W przychodni i na pogotowiu przyjmuje on jednak również osoby z różnymi urazami, a także wykonuje zabiegi ambulatoryjne. Interesująca dla wielu osób jest płaca w tym zawodzie. Sprawdźmy, więc ile wynosi przeciętna pensja chirurga.
Zasiłek chorobowy za pobyt w szpitalu w 2022 będzie wyższy. O ile zmieni swoją wysokość w styczniu? Zasiłek chorobowy za czas pobytu w szpitalu jest obecnie (2021 r.) niższy od zasiłku chorobowego za czas pobytu w domu. Zasiłek chorobowy za czas pobytu w domu wynosi bowiem 80% podstawy wymiaru zasiłku, a za czas pobytu w szpitalu 70% podstawy wymiaru zasiłku. Od 1 stycznia 2022 r. się to zmieni. Ile wyniesie zasiłek za pobyt w szpitalu? Więcej na ten temat znajdziesz w publikacji "Zmiany w zasiłkach i ubezpieczeniach ZUS" Zasiłek za pobyt w szpitalu od 2022 r. - zmiana wysokości Od dnia 1 stycznia 2022 r. zasiłek chorobowy za czas pobytu w szpitalu zostanie podwyższony o 10%. Nowa wysokość zasiłku wyniesie więc 80% podstawy wymiaru zasiłku. Kwota chorobowego przy chorowaniu w domu i w szpitalu zostanie więc zrównana. Jest to korzystna zmiana dla osób ubezpieczonych. Zmiana w art. 11 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa dotyczy właśnie wysokości miesięcznego zasiłku chorobowego. Aktualnie zgodnie z art. 11 ust. 1 miesięczny zasiłek chorobowy, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Art. 11 ust. 1a: "Miesięczny zasiłek chorobowy, z zastrzeżeniem ust. 1b i 2, za okres pobytu w szpitalu wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku." Art. 11 ust. 2: "Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli niezdolność do pracy lub niemożność wykonywania pracy, o której mowa w art. 6 ust. 2: 1) przypada w okresie ciąży; 2) powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów; 3) powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy." Brzmienie art. 11 ust. 1, które wejdzie w życie w styczniu 2022 r., pomija wymieniony ust. 1a. Oznacza to, że jedynym wyjątkiem od 80% zasiłku chorobowego będzie ust. 2 czyli niezdolność do pracy wyliczona w powyższych 3 punktach. Dodatkowo uchylono art. 11 ust. 1b o następującej treści: "Miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu od 15 do 33 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia, wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku." Podstawa wymiaru zasiłku Jak obliczyć wysokość zasiłku? Kwota zasiłku uzależniona jest od zarobków ubezpieczonego. Podstawa wymiaru zasiłku to bowiem średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy. Jeśli pracownik pracował krócej, ze wszystkich miesięcy pracy. Jest wiele przypadków, kiedy powstają wątpliwości co do wyliczenia podstawy wymiaru zasiłku. Które składniki wynagrodzenia bierze się pod uwagę, a które pomija? Niektóre rozwiązane są w treści artykułów: Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego w 2020 r. Jak obliczyć podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego? Chcesz dowiedzieć się więcej, sprawdź »
\n \n\n \n 13 pensja w szpitalu
. 447 20 114 284 20 81 283 303

13 pensja w szpitalu